Dit artikel is onderdeel van de themareeks BI & Techniek, bedoeld om de meer technische aspecten van BI voor het voetlicht te krijgen. Het is geschreven voor project-managers en ontwikkelaars binnen de BI, die zich afvragen hoe agile zich in de BI-praktijk staande houdt.
Regelmatig krijg ik als Scrum-coach de vraag uit wat voor mensen een Scrum-team moet bestaan. En eigenlijk is mijn antwoord altijd: ‘uit gemotiveerde mensen’.
Dat klinkt misschien flauw en natuurlijk moeten binnen een team voldoende competenties aanwezig zijn om zaken gedaan te krijgen. Of in formele Scrum-taal: het team moet voldoende capabel zijn om de Definition of Done binnen één sprint te halen. Maar moeten we dan teams samenstellen op basis van competenties?
Dat zou makkelijk zijn: stapeltje CV’s, goed selecteren en het team oprichten. Maar zoals iedereen wel kan raden, werkt dit in de praktijk niet zo eenvoudig. Competentie is weliswaar een basisvereiste, maar ik durf te beweren dat intrinsieke motivatie een minimaal even belangrijk component is voor werkelijk succes van een team. Het is niet voor niets dat in de principes van het Agile Manifesto staat: ‘Build projects around motivated individuals’.
In deze blog zal ik verder ingaan op de factor motivatie binnen Scrum-teams.
Motivatie: Intrinsieke en extrinsieke teams
In de psychologie spreekt men van twee typen persoonlijke motivatie; intrinsieke en extrinsieke motivatie. Bij extrinsieke motivatie wordt iemand gemotiveerd om iets te doen of te laten door externe factoren, zoals een beloning of straf. Bij intrinsieke motivatie komt het handelen echt vanuit jezelf. Je doet het omdat je het zelf wilt, er blij van wordt, van binnenuit geprikkeld wordt. Zoals Wikipedia het treffend stelt: ‘bij intrinsieke motivatie draait het om het spel, en bij extrinsieke motivatie om de knikkers.’
Creatief beroep
Software-ontwikkeling wordt veelal gezien als een exact beroep (enen en nullen). Toch denk ik dat het eigenlijk vooral ook een creatief beroep is. Natuurlijk is het pure schrijven van code vooral een exacte taak, maar zeker in ons vakgebied Business Intelligence wordt verwacht dat we meedenken over de problemen en hun oplossingen, de business begrijpen, de techniek inzichtelijk maken en zo samen de best passende software creëren. Dat is toch zeker creatief te noemen.
En het creatieve gedeelte van ons werk, is nu juist waar teams met intrinsiek gemotiveerde leden beter in zijn. Zij hebben vaak in zich waarnaar we in agile BI juist op zoek zijn; het actief (willen) verbeteren en het verder helpen van het product door mee te denken, elkaar te helpen en net even dat stapje extra te zetten als het even tegen zit. Door buiten hokjes te denken en samen die creatieve oplossing te vinden.
Hoe?
Het makkelijkste zou natuurlijk zijn om ongemotiveerde - of moet ik zeggen: verkeerd gemotiveerde - teamleden simpelweg te vervangen. Maar dat is wellicht wat te kort door de bocht. Hoe kunnen we dan de intrinsieke motivatie verhogen?
Drie stappen in de goede richting:
- Het goede voorbeeld geven
- Duidelijkheid scheppen
- Een prettige werksfeer creëren
1. Het goede voorbeeld geven
Dit klink heel makkelijk en dat is het vaak in feite ook. De Scrum guide spreekt van een ‘dienend leider’ bij de Scrum Master en ik heb verbazingwekkende resultaten gezien met energieke Scrum Masters die in enkele sprints een heel team meetrekken in hun enthousiasme. Soms is slechts het goede voorbeeld geven voldoende om een team die ommezwaai te laten maken en in te laten zien dat het niet alleen om de knikkers gaat.
Ik heb teams zien veranderen van ‘alles is de schuld van iedereen behalve van ons’ naar ‘het probleem oplossen waar u bij staat’. Van teams die de stand-up ‘wéér een verplichte meeting’ vonden naar teams die hem nu als zeer waardevol beschouwen.
2. Duidelijkheid scheppen
Echter, het enthousiasme kan nog zo hoog zijn, helaas is enthousiasme alleen vaak niet voldoende. Mensen worden over het algemeen heel nerveus als ze niet weten waar ze aan toe zijn. Het helpt dan ook om zoveel mogelijk duidelijkheid te scheppen, afspraken te maken en deze na te komen.
‘Scrum is leuk’ hoor ik vaak en dat kan ik in vele gevallen beamen, maar zeker bij teams die net overgaan naar Scrum is het in het begin even schrikken en flink aanpoten wat betreft discipline. Dat wordt vaak niet direct als ‘leuk’ ervaren.
Echter na enkele sprints komt men hier vrijwel altijd zonder uitzondering op terug: ‘Het is toch heerlijk om te weten waar je aan toe bent’.
Gelukkig kan de Scrum methode ons daarbij helpen. De regels van het spel zijn relatief eenvoudig (zoals eerder benadrukt in mijn blog ‘Scrum team: het effect van samenwerken’). Ik probeer dan ook met startende teams af te spreken dat we ons, zeker in het begin, zo strak mogelijk aan de regels houden en dat we dan later gaan kijken waar we de regels gaan bijstellen. Het zal je verbazen hoe weinig er uiteindelijk werkelijk wordt aangepast.
3. Een prettige werksfeer creëren
In de Scrum methode zitten ‘stiekem’ heel wat facetten die direct of indirect helpen met samenwerken, zowel binnen als buiten het team. Een aantal heel duidelijke momenten zijn uiteraard de sprint-planning en de review (demo) waarin we - het ontwikkelteam, Scrum Master en Product Owner - samen met de stakeholders werken aan de toekomst van het product. Maar ook de minder directe, zoals een stand-up: ‘Wat ga ik doen om het team te helpen met het halen van de sprint-goal?’
Het zal je niet verbazen dat samenwerken veruit het beste werkt als we face-to-face kunnen communiceren. Wat we dan ook altijd zouden moeten proberen is een dusdanige werksfeer te creëren waarin mensen bij elkaar willen komen. Je ziet dan ook niet voor niets dat de ons allen welbekende, hippe tech-bedrijven daar werkelijk alles aan doen. En nee…, dat is geen toeval! Nu wil ik niet persé zeggen dat we allemaal glijbanen, discoballen, sushi en koffiebarretjes het bedrijf in moeten slepen, maar een beetje meer aandacht zou geen kwaad kunnen. Maak een fijne leef/werk-omgeving voor een team, zorg dat ze bij elkaar zitten en elkaar leren kennen (motiveer een teamgevoel en organiseer teamactiviteiten!). Zorg er daarnaast voor dat de stakeholders graag even langs komen voor een bakkie met de jongens.
GoGoGo!
Het lijken misschien voor de hand liggende zaken, maar helaas kan ik bovenstaande niet vaak genoeg zeggen. En kunnen aanvankelijk extrinsiek gemotiveerde teams intrinsiek gemotiveerde teams worden? Zeker! Ik heb dat meerdere keren zien gebeuren. Andersom is overigens net zo waar. Teams die zich gaan vervelen, ‘het spelletje wel kennen’, hebben vaak de neiging meer extrinsiek te worden. Zorg dus dat het interessant blijft! Ga ervoor!
SCRUM-StarterKit
Download hieronder de gratis SCRUM-StarterKit met handige checklists en templates:
